مواد ضد گرفتگی به مواد شیمیایی گفته می شود که به منظور جلوگیری از گرفتگی در تاسیسات مورد استفاده قرار می گیرند.
گرفتگی یک لغت عمومی برای رسوب و ته نشینی نا خواسته می باشد. پلیمریزاسیون یک نوع گرفتگی می باشد. نوع دیگر گرفتگی شامل تشکیل نمک در پالایشگاه ها می باشد. پلیمریزاسیون انتشار مولکول های مونومر و تشکیل ماده ای شبیه صمغ می باشد. این پدیده برای برجها و مبدل های گرمایی مضر می باشد و باعث عملکرد ضعیف آنها می شود. مواد ضد گرفتگی ترکیباتی شامل متفرق سازها (ماده ای که اجازه تجمع به پلیمر نمی دهد و واکنش پلیمریزاسیون را کاهش می دهد)، غیر فعال کننده های فلز، کند کننده ها، ضد رسوب ها و ضد پلیمرها می باشند.
این ترکیبات برای طیف وسیعی از مشکلات گرفتگی (که در زیر فهرست شده اند) و باعث افزایش هزینه های عملیاتی، کاهش جریان خروجی، تنزل کیفیت محصول و کاهش عمر تجهیزات می شوند، مورد استفاده می باشند:
✔ پلیمریزاسیون ناخواسته که باعث گرفتگی واحدهای فرایندی می شود ✔ گرفتگی جریان های فرایندی در اثر لجن، قیر، پلیمر یا ذرات ریز در مواد اولیه ✔ خوردگی و تشکیل رسوب در تجهیزات حساس ✔ رسوبهای نمکی در مبدلهای گرمایی پالایشگاه ✔ تشکیل سطوح فلزی فعال ناخوسته بعد از پاکسازی